Logo - Zamek Pieskowa Skała

Zajęcia edukacyjne

Zachęcamy szkoły, ośrodki opiekuńcze i wychowawcze, placówki upowszechniania kultury do wzięcia udziału w prowadzonych przez Zamek Pieskowa Skała zajęciach edukacyjnych.

Zajęcia są przeznaczone dla dzieci i młodzieży w różnym wieku – stopień uszczegółowienia tematu jest dostosowywany do wieku uczestników. Najlepiej aby udział w nich wzięła jedna klasa (do 24 osób), ale w przypadku liczniejszej grupy zrealizujemy je dzieląc na mniejsze zespoły ( maksymalna liczba uczestników to 45 osób).

Obowiązuje wcześniejsza rezerwacja terminu i wypełniona przez szkołę karta zgłoszenia, która zostanie przesłana po ustaleniu terminu zajęć.

Zajęcia są bezpłatne, realizowane w ramach programu Wielokulturowa Rzeczpospolita – Zamek Pieskowa Skała, zrealizowanego dzięki wsparciu udzielonego z programu
KULTURA MECHANIZMU EOG 2014-2021
DZIAŁANIE 1: POPRAWA ZARZĄDZANIA DZIEDZICTWEM KULTUROWYM
Poddziałanie 1.1 RESTAURACJA I REWITALIZACJA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO

Lista realizowanych tematów, z rekomendacją dla poszczególnych klas

KLASY I–III

Czas trwania: 3 x 45 minut. Każde zajęcia trwają 3 godziny lekcyjne i są podzielone na bloki obejmujące zwiedzanie zewnętrznych przestrzeni zamku, wizytę na ekspozycji i zajęcia warsztatowe.

„Dziedziniec – dusza zamku”
Dziedziniec – miejsce, na którym i wokół którego tętniło życie – zmieniał się w zależności od epoki i potrzeb mieszkańców zamku.
Zajęcia prezentują historię dziedzińców, ich formy i zmieniające się funkcje, zarówno reprezentacyjne, jak i czysto gospodarcze. Na podstawie historii zamku w Pieskowej Skale omawiane są funkcje zamków w średniowieczu oraz kultura rycerska.
Podczas warsztatów plastycznych uczniowie wykonają rysunki kartuszy herbowych.

Podstawa programowa:
klasy I–III: IV.10; IV.11
Treści nauczania: edukacja społeczna 1.7, edukacja plastyczna 2.1; 3.1

„Heraldyka i genealogia”
Skąd pochodzimy, z jakimi symbolami się identyfikujemy i dlaczego wyglądają one tak, a nie inaczej – to wszystko stanowi integralną część naszej tożsamości.
Zajęcia koncentrują się na genezie herbów (na przykładzie herbu Szafrańców Starykoń) oraz ich obecności we współczesnym świecie – herby państw, miast, szkół, klubów piłkarskich itp. Podczas warsztatów realizowane są zagadnienia z zakresu historii – zarówno tej ojczystej (symbole narodowe, legendy), jak i rodzinnej. Uczniowie zachęcani są do poznania własnych korzeni i historii swojej rodziny. Na bazie legend herbowych uczą się odróżniać historię od dziejów legendarnych.
Podczas warsztatów plastycznych tworzone są herby. Uczestnicy zajęć, podejmując działalność twórczą, posługując się takimi środkami wyrazu jak kształt, barwa, jednocześnie zaznajamiają się z zasadami przekazywania informacji poprzez znaki i symbole.

Podstawa programowa:
klasy I–III: IV.11
Treści nauczania: edukacja społeczna 1.1; 2.1; 2,7, edukacja plastyczna: 2.1; 3.1

„Tradycja i pamięć”
Bez pamięci, przekazów, utrwalania zwyczajów bylibyśmy jako ludzie ubożsi o spuściznę naszych przodków, pozbawieni tożsamości.
Tematyka lekcji dotyczy polskich zwyczajów, tradycji, świąt będących istotnym elementem polskiego dziedzictwa kulturowego. Jest to okazja do rozmowy o znaczeniu pamięci, o tym, jaką rolę odgrywają osoby, wydarzenia i miejsca w budowaniu wizerunku człowieka jako jednostki, narodów i społeczeństw.
Podczas warsztatów plastycznych uczniowie wykonają zaproszenia na uroczystość rodzinną/szkolną lub ramki do pamiątkowych zdjęć rodzinnych.

Podstawa programowa:
klasy I–III: IV.10,11
Treści nauczania: edukacja polonistyczna 4.3, edukacja społeczna 1.1; 1.9; 2.5, edukacja plastyczna 2.1; 2.3; 2.7

„Portret sarmaty”
Z utrwalonego na płótnie wizerunku możemy się bardzo dużo dowiedzieć zarówno o sportretowanej osobie, jak i o czasach, w których ona żyła.
Na podstawie bogatej kolekcji portretów zgromadzonych w Pieskowej Skale uczniowie mają możliwość zapoznania się z cechami charakterystycznymi tego rodzaju dzieł oraz różnymi ich typami.
Zajęcia warsztatowe są okazją do doskonalenia umiejętności plastycznych w zakresie rysowania z natury.

Podstawa programowa:
Treści nauczania: edukacja plastyczna 2.1; 3.1; 3.2; 3.3

„Pieprznie i szafranno, moja mościa panno, czyli staropolskie smaki”
Gotowanie to dziedzina życia, która dotyczy każdego. Nawet jeśli nie lubimy przygotowywać jedzenia, to lubimy smacznie zjeść. Na przestrzeni wieków zarówno potrawy, które trafiały na stoły, jak i nasze upodobania kulinarne bardzo się zmieniały.
Podczas zajęć uczniowie poznają specyfikę kuchni staropolskiej. Przygotowując przyprawę do piernika, poznają charakterystyczne przyprawy obecne w barokowej kuchni, a także nauczą się operować miarami i wagami używanymi w kuchni.

Podstawa programowa:
Treści nauczania: edukacja matematyczna 6.2; 6.7, edukacja techniczna 3.1; 3.2

KLASY IV–VIII

Czas trwania: 3 x 45 minut. Każde zajęcia trwają 3 godziny lekcyjne i są podzielone na bloki obejmujące zwiedzanie zewnętrznych przestrzeni zamku, wizytę na ekspozycji i zajęcia warsztatowe.
 
„Dziedziniec – dusza zamku”
Dziedziniec – miejsce, na którym i wokół którego tętniło życie – zmieniał się w zależności od epoki i potrzeb mieszkańców zamku.
Zajęcia prezentują historię dziedzińców, ich formy i zmieniające się funkcje, zarówno reprezentacyjne, jak i czysto gospodarcze. Na podstawie historii zamku w Pieskowej Skale omawiane są funkcje zamków w średniowieczu oraz kultura rycerska. Urozmaicenie architektoniczne zamku umożliwia uczniom poznanie istotnych cech budownictwa XV- i XVI-wiecznego – styl romański, gotycki, renesansowy. 
Podczas części warsztatowej uczniowie wykonają przestrzenne modele zamków.

Podstawa programowa:
Historia: I.1; I.2; I.3; I.4; I.5
klasa IV – I.2, II.2, IV.3, treści dodatkowe 3, 4; klasa V – IV.3, klasa VI – IX.1
Plastyka: I.1; II.3; III.1

„Heraldyka i genealogia”
Skąd pochodzimy, z jakimi symbolami się identyfikujemy i dlaczego wyglądają one tak, a nie inaczej – to wszystko stanowi integralną część naszej tożsamości.
Zajęcia koncentrują się na genezie herbów (na przykładzie herbu Szafrańców Starykoń) oraz ich obecności we współczesnym świecie – herby państw, miast, szkół, klubów piłkarskich itp. Podczas warsztatów realizowane są zagadnienia z zakresu historii – zarówno tej ojczystej (symbole narodowe, legendy), jak i rodzinnej. Uczniowie zachęcani są do poznania własnych korzeni i historii swojej rodziny.
W części warsztatowej, tworząc drzewo genealogiczne, poznają źródła, z których można czerpać wiedzę o przeszłości i uczą się ją systematyzować.

Podstawa programowa:
Historia: klasa IV – I.1, II.1, treści dodatkowe 3
Język polski: klasa IV – IV.3

„Tradycja i pamięć”
Bez pamięci, przekazów, utrwalania zwyczajów bylibyśmy jako ludzie ubożsi o spuściznę naszych przodków, pozbawieni tożsamości.
Tematyka lekcji dotyczy polskich zwyczajów, tradycji, świąt będących istotnym elementem polskiego dziedzictwa kulturowego. Jest to okazja do rozmowy o znaczeniu pamięci, o tym, jaką rolę odgrywają osoby, wydarzenia i miejsca w budowaniu wizerunku człowieka jako jednostki, narodów i społeczeństw.

Podstawa programowa:
Historia: klasa IV – I.1, II.1, klasa VII – XXI.3
Język polski: I.5; analiza fragmentów Pana Tadeusza

„Portret sarmaty”
Z utrwalonego na płótnie wizerunku możemy się bardzo dużo dowiedzieć zarówno o sportretowanej osobie, jak i o czasach, w których ona żyła.
Na podstawie bogatej kolekcji portretów zgromadzonych w Pieskowej Skale uczniowie mają możliwość zapoznania się z cechami charakterystycznymi tego rodzaju dzieł oraz różnymi ich typami. Podczas analizy dzieła plastycznego omawiane są również zagadnienia z zakresu kultury i obyczajowości szlacheckiej, staropolskich urzędów.
Zajęcia warsztatowe stanowią okazję do doskonalenia umiejętności plastycznych w zakresie rysowania z natury.

Podstawa programowa:
Historia: klasa V – VII.5; klasa VI – X.2
Język polski: I.5, klasy VII–VIII – I.2.3
Plastyka: klasy V–VIII – III; I.5

„Żupan czy szustokor – o stroju szlachty polskiej na przełomie XVII i XVIII wieku”
Strój poza swoją funkcją podstawową, czyli ochroną ciała, może także odzwierciedlać poglądy, przynależność do danej kultury, manifestować bunt.
Na bazie portretów i rekonstrukcji ubiorów z epoki uczniowie mają okazję poznać genezę stroju uważanego za polski strój narodowy oraz jego najbardziej charakterystyczne elementy, a także modę tamtych czasów – jej zróżnicowanie i rolę, jaką odgrywała w życiu społecznym i politycznym.

Podstawa programowa:
Historia: klasa V – VII.5
Język polski: I.5, klasy VII–VIII analiza fragmentów Zemsty i Pana Tadeusza

„Jak podczaszy z podkomorzym, wojewodzianka z podstoliną. O urzędach w dawnej Polsce”
Jest takie powiedzenie, że szlachcic bez urzędu jest jak pies bez ogona – piastowanie jakiegokolwiek stanowiska miało dla tej warstwy społecznej ogromną wagę. Dzisiaj jednak nie bardzo pamiętamy, czym zajmował się wojski, a czym podkomorzy, choć te tytuły często przewijają się przez karty naszych lektur.
Podczas lekcji zgłębimy zawiłości polskich urzędów zarówno tych głównych, jak i czysto „figuranckich”, by zrozumieć fenomen znaczenia urzędu dla polskiego szlachcica. Na podstawie eksponatów zgromadzonych na wystawie Kultura Staropolska omówimy atrybuty i znaczenie poszczególnych funkcji piastowanych przez polską szlachtę oraz zagadnienia pozwalające poznać podstawy rozwoju monarchii stanowej.

Podstawa programowa:
Historia: klasa V – VII.5, klasa VI – X.2
Język polski: klasa IV–VI – III.2.1; klasy VII–VIII – analiza fragmentów Pana Tadeusza i Zemsty

„Pieprznie i szafranno, moja mościa panno, czyli staropolskie smaki”
Gotowanie to dziedzina życia, która dotyczy każdego. Nawet jeśli nie lubimy przygotowywać jedzenia, to lubimy smacznie zjeść. Na przestrzeni wieków zarówno potrawy, które trafiały na stoły, jak i nasze upodobania kulinarne bardzo się zmieniały.
Czytając i analizując stare przepisy kulinarne, np. z Compendium Ferculorum, uczniowie poznają specyfikę kuchni staropolskiej, zaznajomią się z językiem z tamtych czasów, z wyrażeniami, które wyszły z użycia, ze specyficznymi miarami i wagami, co ułatwi rozumienie tekstów literackich epoki.
W części warsztatowej zapiszą wybrany staropolski przepis kulinarny w języku współczesnym, a przygotowując przyprawę do piernika, poznają charakterystyczne przyprawy obecne w barokowej kuchni.

Podstawa programowa:
Historia: XI.5
Język polski: klasy VII–VIII – II.2.1; III.2.2

„Śmierć i pogrzeb w dawnej Polsce”
Śmierć jest nierozerwalnie związana z życiem ludzkim. Jest to temat trudny i bywa poruszany niechętnie. Podczas warsztatów przyjrzymy się, jak zmieniało się podejście do śmierci w różnych epokach i sytuacjach.
Lekcja realizuje zagadnienia z zakresu kultury baroku w sferze obyczajowej, plastycznej i literackiej. Uczniowie mają okazję zapoznać się z przykładami literatury epitafijnej, co będzie stanowiło podłoże do rozmów i refleksji poruszających podstawowe zagadnienia egzystencjalne.
Wykorzystując wydarzenia mające miejsce w Pieskowej Skale podczas powstania styczniowego, porozmawiamy o sytuacjach szczególnych, kiedy ludzie poświęcają własne życie w imię większej sprawy.

Podstawa programowa:
Historia: XI.5; XXI.2
Język polski: I.5, klasy VII–VIII – I.1.7
Plastyka: I.5; III.1; III.6, treści nauczania – I.5

SZKOŁY ŚREDNIE

Czas trwania: 3 x 45 minut. Każde zajęcia trwają 3 godziny lekcyjne i są podzielone na bloki obejmujące zwiedzanie zewnętrznych przestrzeni zamku, wizytę na ekspozycji i zajęcia warsztatowe.
 
„Portret sarmaty”
Z utrwalonego na płótnie wizerunku możemy się bardzo dużo dowiedzieć zarówno o sportretowanej osobie, jak i o czasach, w których ona żyła.
Na podstawie bogatej kolekcji portretów zgromadzonych w Pieskowej Skale uczniowie mają możliwość zapoznania się z cechami charakterystycznymi tego rodzaju dzieł oraz różnymi ich typami. Podczas analizy dzieła plastycznego omawiane są również zagadnienia z zakresu kultury i obyczajowości szlacheckiej, staropolskich urzędów.
Zajęcia warsztatowe stanowią okazję do doskonalenia umiejętności plastycznych w zakresie rysowania z natury.

Podstawa programowa:
Historia: XXIII.3; XXVI.1; XXVI.3; XXVIII.1
Historia sztuki : I.1d; I.2; II.5; IV.2

„Żupan czy szustokor – o stroju szlachty polskiej na przełomie XVII i XVIII wieku”
Strój poza swoją funkcją podstawową, czyli ochroną ciała, może także odzwierciedlać poglądy, przynależność do danej kultury, manifestować bunt.
Na bazie portretów i rekonstrukcji ubiorów z epoki uczniowie mają okazję poznać genezę stroju uważanego za polski strój narodowy oraz jego najbardziej charakterystyczne elementy, a także modę tamtych czasów – jej zróżnicowanie i rolę, jaką odgrywała w życiu społecznym i politycznym.

Podstawa programowa:
Historia: XXIII.1; XXIII.3; XXVIII.1
Historia sztuki: I.1d; I.1e; II.3; II.5; II.8

„Jak podczaszy z podkomorzym, wojewodzianka z podstoliną. O urzędach w dawnej Polsce”
Jest takie powiedzenie, że szlachcic bez urzędu jest jak pies bez ogona – piastowanie jakiegokolwiek stanowiska miało dla tej warstwy społecznej ogromną wagę. Dzisiaj jednak nie bardzo pamiętamy, czym zajmował się wojski, a czym podkomorzy, choć te tytuły często przewijają się przez karty naszych lektur.
Podczas lekcji zgłębimy zawiłości polskich urzędów zarówno tych głównych, jak i czysto „figuranckich”, by zrozumieć fenomen znaczenia urzędu dla polskiego szlachcica. Na podstawie eksponatów zgromadzonych na wystawie Kultura Staropolska omówimy atrybuty i znaczenie poszczególnych funkcji piastowanych przez polską szlachtę oraz zagadnienia pozwalające poznać funkcjonowanie państwa za czasów monarchii stanowej.

Podstawa programowa:
Historia: XII.2; XIII.1; XXI.1; XXI.2; XXIII.3

„Śmierć i pogrzeb w dawnej Polsce”
Śmierć jest nierozerwalnie związana z życiem ludzkim. Jest to temat trudny i bywa poruszany niechętnie. Podczas warsztatów przyjrzymy się, jak zmieniało się podejście do śmierci w różnych epokach i sytuacjach.
Lekcja realizuje zagadnienia z zakresu kultury baroku w sferze obyczajowej, plastycznej i literackiej. Uczniowie mają okazję zapoznać się z przykładami literatury epitafijnej, co będzie stanowiło podłoże do rozmów i refleksji poruszających podstawowe zagadnienia egzystencjalne.
Wykorzystując wydarzenia mające miejsce w Pieskowej Skale podczas powstania styczniowego, porozmawiamy o sytuacjach szczególnych, kiedy ludzie poświęcają własne życie w imię większej sprawy.

Podstawa programowa:
Historia: XVI.1; XXIII.1; XXIII.3; XXVIII.1
Historia sztuki: I.1d; I.1e; I.2; II.8; II.10

„Słowo i smak – opowieść o kuchni staropolskiej”
Wielką sztuką jest umieć dobrze gotować, ale czyż nie większą tak napisać o jedzeniu, żeby wzbudzić apetyt u czytającego? Smaczna potrawa jest efektem nie tylko talentu kucharza, ale także dobrze sporządzonego przepisu.
Polska kuchnia w czasach baroku była bardzo specyficzna, o czym możemy się przekonać, czytając przepisy kulinarne z najstarszych polskich książek kucharskich i utwory poetyckie m.in. Mikołaja Reja, Adama Mickiewicza, Hieronima Morsztyna, Wacława Potockiego, Jana Brzechwy.

Podstawa programowa
Historia: XIV.1; XIV.2; XXI.1; XXI.2; XXIII.3
Język polski: I.1 (2, 5–6, 13–15); II.2 (1, 2); II.3 (15); III.1 (16); III.2 (1–10); IV.1; IV.2

„Szable, karabele, szpady i rapiery”
Szabla jeden z nieodłącznych atrybutów polskiego szlachcica, podobnie jak miecz rycerza. Jak wszystko, także i broń biała zmieniała się wraz ze zmianą zapotrzebowania i modą.
Na podstawie eksponatów prezentowanych na wystawach uczniowie poznają cechy charakterystyczne różnych typów broni białej, co stanowi bazę do rozmowy o historii tego rodzaju broni na ziemiach polskich i jej znaczeniu dla kultury i państwowości polskiej.

Podstawa programowa
Historia: IX.1; XIII.1; XXIII.1; XXIII.3; XXVIII.1
Język polski: I.2.1–3

„Orient w kulturze polskiej”
Polska – kraj leżący na styku Wschodu i Zachodu, w przeszłości sięgający swoimi granicami po Morze Czarne, mający liczne kontakty z krajami Bliskiego Wschodu – naturalnie stała się obszarem wpływów tamtejszej kultury, kuchni oraz mody.
Zwiedzając w trakcie zajęć wystawę Kultura Staropolska, odszukamy i omówimy elementy, na których odciśnięte jest piętno kultury Orientu.

Podstawa programowa
Historia: XIV.1; XIV.2; XXIII.3; XXVIII.1; IV.1–2; XV.3; XVIII.3–4; XIX.3–4; XXII.1–3; XXIII.3